Epilepsie bij de hond
Bron: https://dierenziekenhuizen.nl
Epilepsie is een geregeld voorkomende aandoening. Een typische epileptische aanval uit zich in ongecontroleerde spierkrampen terwijl een de hond buiten bewustzijn is. De meeste honden met epilepsie kunnen een goed leven leiden met medicatie. Dit hangt af van de oorzaak en de reactie op de medicatie. De meest gebruikte medicatie ter behandeling van epilepsie bij de hond zijn fenobartbital en Pexion, gevolgd door bromide. Bij het overgrote deel van de honden kan epilepsie hiermee goed behandeld worden.
Wat is epilepsie bij de hond?
Hersenen bestaan, uit zeer vele cellen die met elkaar verbonden zijn met zenuwuitlopers, het beste te vergelijken met dunne elektriciteit draadjes. De cellen communiceren met elkaar via zeer kleine stroompjes door deze verbindingen te sturen.
Bij een epileptische aanval treedt er in een korte tijd ongecontroleerd vele stroompjes door cellen en verbindingen, een ontlading.
Deze “ontlading” kan optreden in een deel van de hersenen ofwel over de hele hersenen heen. Hierbij treedt ongecontroleerd gedrag op dat zich uit afhankelijk van de locatie in de hersenen waar dit optreedt. Vaak heeft het dier spastische krampen en laat het urine en/of ontlasting lopen. Dieren zijn vaak geheel of gedeeltelijk buiten bewustzijn. Men onderscheidt drie fases in een epileptische aanval, de pre-ictus of aura. Dit is de fase voor de eigenlijke aanval en is bij dieren meestal niet goed te onderscheiden. De ictus is de eigenlijke epileptische aanval. De post-ictus is de periode na de aanval. Dieren kunnen dan ander gedrag vertonen.
Er zijn verschillende soorten epileptische aanvallen die allemaal “epilepsie” genoemd worden. Deze zijn:
Een gegeneraliseerde aanval ofwel grand mal
Deze vorm komt het meest voor en is de typische epileptische aanval. Het gehele lichaam is betrokken in de aanval en dit uit zich in verstijving, spierkrampen en bewustzijnsverlies. Ook kan de hond of kat urine en/of ontlasting laten lopen.
Een gelokaliseerde aanval
Deze aanval beperkt zich tot een gedeelte van de hersenen. deze aanval kan zich uitbreiden tot een gegeneraliseerde aanval.
Een psychomotorische aanval
Dit type aanval uit zich met name in afwijkend gedrag. Voorbeelden van een dergelijke aanval kan huilen of janken zijn, naar een (denkbeeldige) vlieg happen, naar de staart happen, rondjes rennen etc.
Status epilepticus
Dit is een epileptische aanval die 10 minuten of langer duurt. Dit is een levensbedreigende situatie en dient met spoed door een dierenarts behandeld te worden.
Clustering
Bij cluster epilepsie treden er meerdere aanvallen in korte periode na elkaar op. Men spreekt al van een cluster als er binnen 24 uur meer dan één aanval optreedt.
Hoe ontstaat epilepsie bij de hond?
Er zijn verschillende oorzaken mogelijk. Problemen in de hersenen zoals na een trauma (ongeluk), een tumor of infectie kunnen epilepsie geven (secundaire epilepsie). Ook problemen buiten de hersenen kunnen epilepsie veroorzaken, bijvoorbeeld laag bloedsuikergehalte, gifstoffen die gevormd worden bij orgaanproblemen (denk bijv. aan nier en leverpatiënten) of externe vergiftigingen. Dit noemen we reactieve epilepsie. Primaire epilepsie is een erfelijk probleem waarbij er geen onderliggende andere oorzaak gevonden kan worden.
Dieren jonger dan één jaar
Veel voorkomende oorzaken bij deze heel jonge dieren zijn koptrauma, vergiftiging, aangeboren afwijkingen (bijvoorbeeld een waterhoofd bij de Chihuahua), infecties (hondenziekte, FIP, leukemie, Toxoplasma of Neospora). Bij deze dieren onderzoeken we daarom vaak het vocht rondom de hersenen en ruggenmerg.
Dieren tussen de 1 en 5 jaar oud
Deze dieren hebben vaak primaire epilepise (alhoewel secundair ook kan!). Primaire epilepsie is erfelijk en komt bij bepaalde hondenrassen veel vaker voor. Deze zijn Schnauzers, Basset hounds, Collies en Cocker Spaniels. Bij katten is er bijna altijd wel een medische oorzaak te vinden. Vaak echter kan deze pas gesteld worden na het afnemen van CSV (vocht rondom de hersenen) of een MRI (hersenscan). Bij katten is epilepsie waarschijnlijk niet genetisch.
Dieren ouder dan 5 jaar
Een veel voorkomende oorzaak van epilepsie bij oudere honden is een tumor (meningioma). Deze dieren hebben zelden primaire epilepsie en meestal reactieve of secundaire epilepsie.
Hoe kan epilepsie bij de hond behandeld worden?
Hieronder zal de behandeling van epilepsie besproken worden. Natuurlijk is het het beste als de onderliggende oorzaak (zoals een hersenprobleem of ander probleem, zie hierboven) behandeld kan worden. Indien dit niet mogelijk is zal er met medicatie behandeld moeten worden.
Wanneer starten we de behandeling met medicatie?
- Bij clustering (meerdere aanvallen in een kort tijdsbestek)
- Als een dier binnen een half jaar een tweede aanval krijgt.
- Als het dier niet goed in de gaten te houden is bij de eigenaar thuis.
- Bepaalde rassen waarvan bekend is dat ze moeilijk onder controle te brengen zijn. Denk aan de Duitse Herder, de Australische herder, de Golden Retriever, alle doggen en de Sint Bernard.
Fenobarbital
Meest voorgeschreven medicijn tegen epilepsie.
70-80% van de dieren kan goed met fenobarbital alleen behandeld worden.
Het duurt 1-2 weken voordat fenobarbital optimaal werkt na het starten of aanpassen van de medicatie. Met bloedtesten controleren we of we de juiste/maximale dosis geven.
Bijwerkingen:
- Sloomheid en slaperigheid. Dit gaat meestal na 1-2 weken over.
- Verhoogde eetlust en meer dorst.
- Leverproblemen. Vaak zien we een milde stijging van de leverenzymes. De meeste dieren hebben hier geen last van maar het is verstandig de leverfunctie regelmatig te controleren.
Kalium Bromide
Wordt ingezet als fenobarbital onvoldoende werkt of teveel bijwerkingen geeft.
Wordt vaak gecombineerd met fenobartbital maar de dosis van fenobarbital wordt verlaagd.
Het duurt maanden voordat kaliumbromide optimaal werkt.
20-35% van de honden die op de kaliumbromide gezet wordt krijgen we niet goed onder controle. Dus ca 10% van alle honden met epilepsie krijgen we niet goed onder controle met fenobartbital of fenobarbital met kaliumbromide.
Bijwerkingen:
- Misselijkheid
- Veel drinken en plassen
- Sloomheid. Dit zien we vaak in de aanvangsfase. Als een hond erg sloom wordt is het beter een dosis over te slaan.
- Alvleesklierontsteking. Met name bij dieren die dit al eerder hebben gehad en naast bromide ook fenobarbital krijgen.
Pexion
Nieuw middel tegen epilepsie dat recent geregistreerd is bij honden.
- Het actieve bestanddeel is imepitoïne.
- Minder bijwerkingen dan fenobarbital. Geen effect op de leverwaardes en geen sedatie (dit betekent dat de hond sloom wordt van het medicijn).
- Ca 70-75% van de honden is goed onder controle te krijgen met Pexion.
Overige medicatie
Voor honden die met de bovengenoemde behandeling om welke reden dan ook niet succesvol zijn er wel alternatieven. Voorbeelden zijn gabapentin en levetiracitam. Dit zijn vaak wel een stuk duurdere medicijnen.
Wanneer is een epileptische aanval een spoedgeval?
De meeste patiënten met epilepsie blijven zo nu en dan een aanval krijgen. Meestal valt hier echter goed mee te leven. Wanneer spreken we van een spoedgeval en moet er zo snel mogelijk (door een dierenarts) ingegrepen worden?
Indien een aanval onafgebroken 10 minuten of meer duurt.
Meer dan 3 aanvallen in 24 uur.
De eerste hulp kan vaak al door de eigenaar gestart worden: het rectaal toedienen van valium (Stesolid). Indien dit niet werkt zal met spoed een spoeddierenarts gezocht moeten worden.