Bloed bij de ontlasting

Als een hond of kat vers bloed bij de ontlasting heeft, is dit vaak zeer verontrustend voor een eigenaar. Het ziet er natuurlijk ook behoorlijk dramatisch uit. Vooral als het gaat om helder rood ( dus vers) bloed. In veel gevallen is er ook iets ernstigs aan de hand, maar gelukkig niet altijd. In ieder geval is het altijd raadzaam om uw dierenarts te raadplegen, als uw huisdier bloed bij de ontlasting heeft.
Wat zijn nu eigenlijk de meest voorkomende oorzaken voor het verschijnsel bloed bij de ontlasting? We zetten de aandoeningen voor u op een rijtje.

Colitis
Een colitis, oftewel dikkedarmontsteking is waarschijnlijk de meest voorkomende oorzaak voor bloederige ontlasting. Vooral bij honden zien we deze aandoening nogal eens.
De hond ( of zeldzamer, de kat) vertoont dan het volgende beeld: papperige ontlasting, veel aandrang om te poepen, kan het vaak niet goed ophouden, telkens gaan zitten en persen op een klein beetje ontlasting, slijm en/of vers bloed bij de ontlasting. Verder is het dier meestal niet ernstig ziek; we zien vrijwel nooit koorts, braken of verminderde eetlust bijvoorbeeld.

Een colitis is goed te behandelen met medicijnen die specifiek de ontsteking in de dikke darm de kop indrukken. Vaak geven we om wat sneller effect te hebben voorafgaand aan de tabletten kuur een injectie met een ontstekingsremmer. De verhoogde aandrang en bijkomende onzindelijkheid is immers voor zowel de patiënt als voor de eigenaar niet echt prettig en dan is het fijn om snel een verbetering te kunnen bewerkstelligen.

Sommige honden hebben een telkens terugkerende colitis. Vaak kunnen we met behulp van een vezelpreparaat ( Protexin Profibre®) de kans op recidief enorm verkleinen. Ook homeopathisch zijn er mogelijkheden om iets te doen aan zo'n recidiverende of chronische colitis.

Parvovirus
Een parvovirus infectie bij de hond geeft een ernstige waterige en bloederige diarree. De hond (meestal een jonge hond, die niet of nog onvoldoende beschermd is door vaccinaties tegen parvo) is doodziek. We zien koorts en veelvuldig braken. De hond raakt door de ernstige diarree, niet eten en drinken en het braken snel uitgedroogd. Dit is dus een heel ander beeld dan het hierboven beschreven beeld bij de colitis.

Katten kunnen ook een parvovirus infectie hebben. Het kattenziektevirus is namelijk ook een parvovirus. Bij katten zien we koorts en heftig braken, de bloederige diarree komt meestal pas in een later stadium. Ook bij katten zijn jonge dieren het meest gevoelig voor deze infectie.

Een parvovirusinfectie is eigenlijk alleen maar te behandelen met ondersteunende maatregelen zoals infusen, antibiotica en medicijnen die braken tegengaan. Sinds enkele jaren is er ook interferon voor honden en katten beschikbaar, waardoor we de specifieke afweer tegen het virus kunnen verhogen. Helaas is de kans dat een dier geneest van een parvovirusinfectie nog steeds gering. Daarom is preventie door middel van vaccinaties van groot belang.

Coronavirus
Een coronavirusinfectie kan lijken op een parvovirus-infectie. Ook bij deze infectie zien we namelijk heftig braken en waterige diarree die oranjeachtig gekleurd kan zijn en zelfs vers bloed kan bevatten. De honden kunnen meer of minder ernstig ziek zijn. Vooral bij pups kan ook dit virus fataal zijn.
We zien vaak in een bepaalde omgeving meerdere honden met een dergelijk beeld, hetgeen aangeeft hoe besmettelijk dit virus is. De behandeling is net als bij parvo ondersteunend: infusen, antibiotica en medicijnen die braken tegengaan.

Giardia
Een giardia infectie veroorzaakt meestal een chronische, recidiverende diarree. Soms zit daar ook wat vers bloed bij. De diarree is niet waterdun, maar (net als bij de colitis) papperig, slijmerig en (zurig) stinkend. Vaak bevat de ontlasting veel vet, ten gevolge van de slechte vertering. Dit kan verwarrend zijn en doet het beeld denken aan een probleem met de alvleesklier.
Meestal is de eetlust goed, soms zelfs wat meer dan normaal.

Op enkele uitzonderingen na zijn de dieren niet ernstig ziek. De dieren zijn vaak wel wat te mager. Jonge dieren, beneden de leeftijd van 1 jaar, zijn het meest gevoelig.
Maar ook dieren die om een of andere reden een verminderde weerstand hebben pikken de infectie sneller op. Volwassen dieren met een normale weerstand en een gezond maagdarmkanaal zijn waarschijnlijk niet of nauwelijks gevoelig voor de infectie. We zien giardia infecties zowel bij honden als bij katten.

De infectie is goed te behandelen. Er zijn verschillende mogelijkheden. Het meeste succes wordt bereikt met een behandeling met metronidazol of fenbendazol. Alle dieren in 1 huishouden of groep dienen behandeld te worden.
Verder zijn hygiënische maatregelen van belang; kattenbakken of kennels regelmatig goed schoonhouden, ontlasting opruimen, drinkbakken regelmatig verschonen, etc.

Trichuris
Een worminfectie met de Trichurisworm, ook wel zweepworm of kennelworm genoemd, kan ook leiden tot bloederige diarree. De worm komt eigenlijk alleen bij honden voor, in Nederland zelden of niet bij katten. En dan nog alleen bij grote groepen honden die onder niet al te hygiënische omstandigheden worden gehouden. Hiermee wordt bijvoorbeeld een kennel bedoeld, die niet regelmatig goed wordt schoongemaakt zodat er (resten van) ontlasting blijven liggen.
De worm leeft in de blinde darm en veroorzaakt het beeld van een persisterende colitis (zie boven), maar dan met vermagering en algehele slechte conditie.
Een worminfectie is goed te behandelen met ontwormingsmiddelen. Verder is het van belang dat de omgeving goed wordt ontsmet.

Ileus
Een ileus is een darmobstructie. Zo'n obstructie kan veroorzaakt worden door een vreemd voorwerp dat de darm afsluit of bijvoorbeeld een invaginatie ( = het in elkaar schuiven van delen van darmlissen). We zien bij een ileus vrijwel altijd ernstig en hardnekkig braken en misselijkheid, weinig tot geen eetlust en symptomen van buikpijn. Deze buikpijn kan zich uiten in janken bij optillen of gaan liggen, niet willen gaan liggen, onrust en het aannemen van vreemde houdingen.

Bij lichamelijk onderzoek zal de hond of kat ook pijn aangeven bij het voelen in de buik. Nog ernstiger wordt het als het vreemde voorwerp de darmwand beschadigt of als het voorwerp zo klem zit in de darm dat de doorbloeding van de darmwand in het gedrang komt.
De darmwand kan dan gaan lekken, met als gevolg een buikvliesontsteking. Bij een buikvliesontsteking zien we koorts en heftige buikpijnklachten. Maar ook shock verschijnselen zijn mogelijk.

Als de buikvliesontsteking al wat langer bestaat kan er vocht in de buik worden aangetroffen. Bij een volledige darmafsluiting ( = ileus) zal er na enige tijd geen ontlasting meer geproduceerd worden, maar de eerste paar dagen en zeker bij een gedeeltelijke afsluiting van de darm zien we gewoon ontlasting of zelfs bloederige diarree.
De behandeling is een operatie, waarbij het tevens van belang is om met infusen de uitdroging en/of shock die bij een ileus ontstaat adequaat te behandelen.

Tumor
Een tumor in het laatste deel van de darm kan in de omgeving van de anus kan natuurlijk ook vers bloed bij de ontlasting veroorzaken.
Vaak zal het dier dan ook moeite hebben met het kwijtraken van de ontlasting of zelfs pijn tonen bij het poepen. De ontlasting kan afgeplat zijn ( dit is overigens ook het geval bij een vergrote prostaat!). De behandeling is, indien mogelijk en zinvol, een operatie.

Anaalklierproblemen
Ontstekingen, fistels of abcessen van de anaalklieren kunnen een bloederige afscheiding veroorzaken die bij persen op de ontlasting op de ontlasting terecht kan komen.
Het dier zal veelvuldig aan de anus likken en mogelijk ook pijn vertonen bij het poepen.

De behandeling is afhankelijk van de ernst van de ontsteking. Soms kan worden volstaan met een (locale) behandeling met antibiotica (en ontstekingsremmers), soms moet er chirurgisch worden ingegrepen.

Beschadiging van het rectum ( = laatste stuk van de darm)

Dit zien we vooral na trauma, zoals bekkenbreuken na een aanrijding of bij een val van grote hoogte ( kat). De breuk en vervolgens de instabiliteit van het bekken zorgt ervoor dat het rectum in meer of minder ernstige mate bekneld raakt tussen de verschillende breukstukken.

Meestal is de beschadiging slechts een kneuzing, waardoor het darmslijmvlies wat gaat bloeden. Bij een perforatie van de darm (bijvoorbeeld door een scherpe splinter van de breuk) moet de darm zo goed mogelijk gehecht worden. Dat laatste valt niet mee, omdat het rectum slecht bereikbaar is.
Een beschadiging van het rectum kan ook ontstaan door een vreemd voorwerp (bijvoorbeeld een stukje hout, een botsplinter of een steen) die opgegeten is en reeds het hele darmkanaal gepasseerd is.

Concluderend
Zoals u ziet zijn er vele mogelijke oorzaken voor bloed bij de ontlasting. Een gedegen onderzoek is daarom altijd noodzakelijk, voordat een behandeling ingesteld kan worden. Het is van belang dat u, als eigenaar, let op boven beschreven symptomen die kunnen helpen bij het onderscheiden van deze verschillende oorzaken. Zoals pijn bij het poepen, heftig persen op de ontlasting, wel of geen diarree, waterdunne ontlasting of papperige ontlasting, wel of geen slijm bij de ontlasting, algemene ziekteverschijnselen, vermagering, braken, etc.

Drs. Amanda van Grondelle is dierenarts en verbonden aan WHG Westerhuis Kliniek voor Gezelschapsdieren, Dalwagen 29c, 6669 CA Dodewaard; tel. 0488-410040; www.whgdierenartsen.nl